Nhà thờ lớn liệu có phải là đất của Giáo phận Hà Nội?
Nhân dịp Tổng giám mục Hà Nội Nguyễn Văn Nhơn lên tiếng đòi đất tại số 29 Nhà Chung vì cho rằng đó là đất của Toà Tổng giám mục Hà Nội từ trước năm 1961, tôi xin đưa ra một vài dữ liệu về vấn đề này.
Tôi thừa nhận, trước năm 1961, đất tại khu vực Nhà hát lớn, khu Nhà chung là đất đai của Giáo hội, thực chất là của Hội thừa sai Paris – một tổ chức tình báo núp dưới danh nghĩa truyền giáo, có công rất lớn trong việc giúp thực dân Pháp hoàn thành quá trình xâm lược Việt Nam. Với những thành tích của mình, Hội thừa sai Paris được chính quyền thực dân giành cho quyền lợi rất lớn ở Việt Nam, trong đó có việc cấp cho một diện tích giành cho tôn giáo rất lớn tại khu vực trung tâm của Hà Nội mà sau này Toà giám mục Hà Nội được kế thừa.
Tuy nhiên, nếu nhìn rộng ra, đây không phải là đất nguyên bản của Công giáo, mà thực chất là đất mà chính quyền thực dân cướp của người dân Việt Nam và ban phát cho Công giáo. Các minh chứng lịch sử chỉ ra rằng, vị trí xây dựng Nhà thờ lớn tại Hà Nội hiện nay và khu Nhà Chung là khuôn viên của một ngôi chùa rất nổi tiếng trong lịch sử dân tộc của chúng ta: Chùa Báo Thiên (tên nguyên gốc là Sùng Khánh Báo Thiên) với tháp Báo Thiên là một trong “An nam tứ đại khí”. Thế nhưng năm 1883, thực dân Pháp và giám mục Pháp Puginier, qua những quan chức Việt Nam tay sai, mà đứng đầu là một giáo dân Thiên chúa giáo, là tổng đốc Nguyễn Hữu Độ, đã cưỡng chiếm và phá huỷ chùa Báo Thiên để xây nhà thờ Joseph mà nay gọi là nhà thờ Lớn Hà Nội. Sách Từ Điển Đường Phố Hà Nội của Đại Học Hà Nội xuất bản viết rõ: “Nền nhà thờ hiện nay nguyên là nền đất chùa Báo Thiên rất nổi tiếng, ở đây còn có một tháp gọi là tháp Báo Thiên”.
France Mangin, trong bài viết về Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp với các di tích lịch sử Thăng Long viết rằng : “Nhờ sự giúp đỡ của tổng đốc Nguyễn Hữu Độ mà những trở ngại trong việc phá dỡ ngôi chùa Báo Thiên đã được giải quyết nhanh chóng… Tiếp đó lô đất (chùa Báo Thiên) đã được cho không Đoàn Truyền Giáo, và (công sứ) Bonnal đã hài lòng giao cho vị giám mục (Puginier) giấy tờ chính thức xác nhận quyền sở hữu lô đất” (chùa Báo Thiên). Giám mục Puginier mở cuộc xổ số lấy tiền xây ngôi nhà thờ trên nền chùa Báo Thiên và hoàn thành ngôi nhà thờ năm 1886: đó là Nhà Thờ Lớn hiện nay tại Hà Nội. Nhà Thờ Lớn Hà Nội được khánh thành ngày 24.12.1886.
Nói thế để thấy rằng, không hề có chuyện đất nào ở Hà Nội này được gọi là đất Nhà thờ, đất của Công giáo. Chỉ có một loại đất thôi: đất của nhân dân, do Nhà nước đứng ra quản lý. Làm gì có chuyện ông đập chùa, cướp đất rồi cứ khăng khăng là đất của mình như vậy chứ!
Fb Lê Dung Anh